Zamykanie sesji w psychoterapii: Jak zakończyć sesję w sposób szanujący pacjenta

Zakończenie sesji psychoterapeutycznej, szczególnie gdy pracujemy nad konkretnymi umiejętnościami, może być trudnym zadaniem. Często zdarza się, że pacjent pod koniec sesji może nagle zacząć otwierać się na nowe tematy. To często sprawia, że trudno jest znaleźć odpowiedni moment, by zakończyć sesję. Ważne jest, aby zakończenie sesji odbyło z poszanowaniem dla pacjenta i nie pozostawiało go w stanie emocjonalnego napięcia. W tym artykule przyjrzę się, jak skutecznie i empatycznie zakończyć sesję. I zrobić to tak, by pacjent czuł się wysłuchany i przygotowany do dalszej pracy, a jednocześnie nie zostawał z niedomkniętymi emocjami.

1. Zaczynaj od zapowiedzi zakończenia sesji

Kluczowym elementem skutecznego kończenia sesji jest wcześniejsze poinformowanie pacjenta o czasie, który pozostał. Na początku sesji warto zaznaczyć, ile czasu mamy do dyspozycji i wyjaśnić, że na pięć minut przed upływem czasu przypomnimy o zbliżającym się końcu. Dzięki temu pacjent ma poczucie, że czas sesji jest zorganizowany, a także nie poczuje się zaskoczony, gdy sesja dobiegnie końca.

Ważne jest, by komunikować to w sposób spokojny i profesjonalny, tak by pacjent wiedział, czego się spodziewać. Taka zapowiedź daje poczucie bezpieczeństwa i kontroli, co jest szczególnie istotne w pracy z osobami, które mogą mieć trudności z granicami.

2. Używaj zrozumiałego i neutralnego języka

Gdy zbliżamy się do końca sesji, naturalnie pojawia się potrzeba podsumowania tego, co zostało omówione. Jednak ważne jest, by nie wprowadzać nowych, emocjonalnych tematów w ostatnich minutach. Zamiast tego, starajmy się używać języka, który jest neutralny i zrozumiały. Unikajmy nadmiernego podkreślania emocji, szczególnie jeśli sesja była intensywna emocjonalnie. Warto skupić się na faktach, mówiąc o tym, co pacjent powiedział i jak to może wpłynąć na jego dalszą pracę.

Na przykład zamiast mówić: „Widzę, że to bardzo pana/panią poruszyło”, lepiej powiedzieć: „Z tego, co pan/pani mówi, wynika, że ten temat jest dla pana/pani ważny i warto będzie wrócić do niego w przyszłości”. Takie podejście daje pacjentowi przestrzeń do refleksji, ale nie wywołuje dodatkowego stresu.

3. Podsumowanie – klucz do zrozumienia

Podsumowanie sesji to ważny moment, który pozwala na upewnienie się, że zrozumieliśmy, o czym rozmawialiśmy i co było dla pacjenta najistotniejsze. Warto w tym momencie skupić się na głównych wątkach, które pacjent poruszył, i powtórzyć je w sposób zwięzły i klarowny. To daje pacjentowi poczucie, że jego słowa zostały usłyszane i zrozumiane.

Podsumowanie nie powinno być jednak tylko mechaniczne – ważne jest, by w trakcie jego formułowania wyrazić empatię i uznanie dla trudności, z którymi pacjent się zmaga. Warto również podkreślić, co udało się osiągnąć w trakcie sesji i jak pacjent może wykorzystać omawiane tematy w swoim życiu.

4. Parafrazowanie – skuteczna technika w zamykaniu sesji

Jednym z najskuteczniejszych sposobów podsumowania sesji jest parafrazowanie. Polega to na tym, że terapeuta powtarza słowa pacjenta, ale w nieco inny sposób, aby upewnić się, że dobrze zrozumiał, co pacjent chciał przekazać. Parafrazowanie jest szczególnie przydatne, gdy pacjent mówi o trudnych emocjach lub złożonych doświadczeniach, ponieważ pozwala na dokładniejsze uchwycenie sensu wypowiedzi.

Na przykład, jeśli pacjent mówi: „Czuję się bardzo przytłoczony wszystkimi oczekiwaniami, które stawiają przede mną inni”, terapeuta może odpowiedzieć: „Rozumiem, że czuje się pan/pani przytłoczony/a przez oczekiwania, które inni mają wobec pana/pani. To może być naprawdę trudne do udźwignięcia”. Takie podejście nie tylko potwierdza zrozumienie, ale także daje pacjentowi poczucie, że jego emocje zostały zauważone i zaakceptowane.

5. Unikaj nadmiernego skupiania się na emocjach

Choć emocje są naturalną częścią terapii, to warto unikać ich nadmiernego akcentowania w momencie zakończenia sesji. Często, gdy sesja była szczególnie emocjonalna, terapeuci mogą czuć pokusę, by podkreślić te emocje w podsumowaniu, np. poprzez stwierdzenie: „Widzę, że to było dla pana/pani bardzo trudne”. Tego typu uwagi mogą jednak sprawić, że pacjent poczuje się jeszcze bardziej przytłoczony i nie gotowy na zakończenie sesji.

Zamiast tego, lepiej skupić się na faktach i na tym, co zostało osiągnięte. Na przykład: „Dzisiaj poruszyliśmy kilka trudnych tematów, ale widzę, że udało się panu/pani wyrazić to, co pan/pani czuje. To ważny krok w procesie pracy nad sobą”.

6. Zakończenie sesji – daj przestrzeń na refleksję

W ostatnich minutach sesji warto dać pacjentowi chwilę na refleksję nad tym, co zostało omówione. Może to być czas na zapisanie swoich myśli, zadanie sobie pytania, co z tego, co zostało powiedziane, jest dla niego/niej najważniejsze, lub po prostu na chwilę ciszy. Taka przerwa pozwala pacjentowi na przetworzenie tego, co się wydarzyło, i na zintegrowanie omawianych treści.

Jeśli sesja była szczególnie emocjonalna, warto poświęcić te ostatnie minuty na pomoc pacjentowi w powrocie do stanu równowagi. Można zaproponować kilka technik oddechowych lub ćwiczeń, które pomogą zrelaksować się i zakończyć sesję w spokojnym stanie.

7. Podsumowanie – jak zakończyć sesję w sposób, który wspiera pacjenta

Zakończenie sesji w psychoterapii to moment, który wymaga szczególnej uwagi. Kluczowe jest, aby nie zostawić pacjenta z niedomkniętymi emocjami, ale jednocześnie nie otwierać nowych tematów, które mogłyby wprowadzić stan emocjonalnego napięcia. Zapowiedź zakończenia sesji, parafrazowanie, unikanie nadmiernego akcentowania emocji oraz przestrzeń na refleksję to techniki, które pozwalają zakończyć sesję w sposób szanujący pacjenta i wspierający proces terapeutyczny.

Pamiętaj, że każde zakończenie sesji to okazja do wzmocnienia relacji terapeutycznej i pokazania pacjentowi, że jego emocje i doświadczenia są ważne. Odpowiednie zakończenie sesji może stać się fundamentem do dalszej pracy i refleksji, która będzie kontynuowana poza gabinetem.

Pytania do refleksji na własną praktyką psychoterapeutyczną:

Jakie techniki stosuję, aby poinformować pacjenta o zbliżającym się końcu sesji? Czy daję mu wystarczająco dużo czasu na przygotowanie się do zakończenia?
Jakie słowa i język najczęściej używam w podsumowaniu sesji?
Czy regularnie parafrazuję to, co mówi pacjent, aby upewnić się, że dobrze go rozumiem?
Jak radzę sobie z trudnymi emocjami pacjenta na końcu sesji?
Jakie zmiany mogę wprowadzić w swoim podejściu do zakończenia sesji, aby lepiej wspierać pacjentów w procesie refleksji między spotkaniami?