Konkurencyjne przywiązanie: Jak rozpoznać i pracować z tym wyzwaniem w terapii par?

Wielu z nas, terapeutów pracujących z parami, spotyka się z sytuacjami, w których jeden z partnerów skarży się na brak uwagi czy emocjonalnego zaangażowania ze strony drugiego. Skargi te mogą wydawać się błahe – „Zawsze dzieli się naszymi problemami z siostrą”, „Bardziej dba o psa niż o mnie”, czy „Spędza więcej czasu w pracy niż z rodziną”. Jednakże dla osoby, która zgłasza tego rodzaju trudności są one bolesne. I czesto związane z poczuciem niepewności w relacji. W literaturze psychologicznej takie zjawisko określono się mianem konkurencyjnego przywiązania (Anabelle Bugatti).

Czym dokładnie jest konkurencyjne przywiązanie? To sytuacja, w której jeden z partnerów odwraca się od relacji, szukając ukojenia, wsparcia czy poczucia więzi emocjonalnej gdzie indziej – w relacjach z innymi ludźmi, w pracy, a nawet w zajęciach czy hobby. Dla partnera, który odczuwa brak uwagi, takie zachowanie może być odbierane jako zagrożenie dla ich więzi i prowadzić do frustracji, zranienia czy emocjonalnego odłączenia.

W tym artykule przyjrzę się temu, jak rozpoznać konkurencyjne przywiązanie w relacji, jakie niesie ono konsekwencje dla związku oraz jak terapeuci mogą wspierać pary w radzeniu sobie z tym wyzwaniem.

Konkurencyjne przywiązanie a poczucie bezpieczeństwa w związku

Badania Anabelle Bugatti, współautorki Competing Attachment Scale (CAS), pokazują, że konkurencyjne przywiązanie może mieć poważny wpływ na poczucie bezpieczeństwa w relacji. Im bardziej partnerzy doświadczają takich trudności, tym bardziej spada ich satysfakcja z relacji, a ich więź zmienia się z bezpiecznej na pozabezpieczną. Co to oznacza w praktyce? Partnerzy zaczynają czuć się mniej ważni dla siebie nawzajem, co prowadzi do narastających konfliktów i oddalenia emocjonalnego.

Przykłady konkurencyjnego przywiązania mogą obejmować:

Nadmierne zaangażowanie w pracę, które powoduje brak czasu dla partnera.
Bliskie relacje z przyjaciółmi lub członkami rodziny, które są postrzegane jako „konkurencja”.
Poświęcanie uwagi zwierzętom, hobby czy mediom społecznościowym kosztem czasu spędzanego razem.

Warto podkreślić, że takie zachowania często nie wynikają ze złej woli partnera. Mogą być efektem trudnych doświadczeń z przeszłości, takich jak brak bezpiecznego przywiązania w dzieciństwie, czy też sposobem radzenia sobie z własnymi emocjami.

Rozpoznawanie konkurencyjnego przywiązania w terapii

Pierwszym krokiem w pracy z konkurencyjnym przywiązaniem jest jego rozpoznanie. Ważne jest, aby terapeuta potrafił dostrzec subtelne sygnały, że jeden z partnerów czuje się pomijany lub rywalizuje o uwagę i zaangażowanie drugiego. Poniższe pytania, oparte na skali CAS, mogą pomóc w diagnozie:

Czy czujesz, że musisz rywalizować z zajęciami lub relacjami, w które angażuje się twój partner?
Czy masz wrażenie, że partner zwraca się gdzie indziej, aby zaspokoić swoje potrzeby emocjonalne, zamiast zwracać się do ciebie?
Czy czujesz się zraniony przez to, że nie jesteś „ważny” w relacji z partnerem?
Jak często poczucie rywalizacji negatywnie wpływa na twoją zdolność do budowania zdrowej więzi z partnerem?

Odpowiedzi na te pytania mogą pomóc zidentyfikować obszary, które wymagają uwagi w terapii. Ważne jest, aby terapeuta nie oceniał zachowań partnerów, ale raczej pomógł im zrozumieć, jakie emocje i potrzeby stoją za ich działaniami.

Interwencje terapeutyczne w pracy z konkurencyjnym przywiązaniem

Kiedy zidentyfikujemy obecność konkurencyjnego przywiązania, możemy przejść do pracy terapeutycznej. Kluczowym celem jest wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa w związku oraz pomoc partnerom w lepszym rozumieniu swoich potrzeb i emocji.

1. Ocena cyklu relacji

W modelu terapii skoncentrowanej na emocjach (EFT) jednym z pierwszych kroków jest analiza cyklu interakcji między partnerami. Ważne jest, aby zrozumieć, jak konkurencyjne przywiązanie wpływa na ich dynamikę:

Jakie emocje wywołuje u jednego partnera poczucie bycia pomijanym?
Jakie reakcje wyzwala to u drugiego partnera?
Jak ten cykl się utrwala i pogłębia dystans między nimi?

Przykładowo, partner, który czuje się pomijany, może reagować złością lub wycofaniem. Drugi partner, czując się krytykowany, może jeszcze bardziej oddalać się emocjonalnie, co pogłębia problem.

2. Eksploracja potrzeb emocjonalnych

Często za konkurencyjnym przywiązaniem stoją niezaspokojone potrzeby emocjonalne. Terapeuta może pomóc partnerom zidentyfikować te potrzeby i wyrazić je w sposób, który nie wywołuje konfliktu. Na przykład:

Zamiast „Nigdy nie masz dla mnie czasu”, można powiedzieć: „Potrzebuję więcej wspólnego czasu, aby czuć się bliżej ciebie”.

3. Praca nad wzmacnianiem bezpiecznej więzi

Terapeuta może pomóc partnerom budować bezpieczną więź poprzez:

Zachęcanie ich do dzielenia się swoimi obawami i emocjami w bezpiecznym środowisku.
Tworzenie przestrzeni na wspólne spędzanie czasu, który wzmacnia ich relację.
Pracę nad rozpoznawaniem i zmienianiem destrukcyjnych wzorców interakcji.

4. Rozpoznawanie pozornych więzi

Warto również przyjrzeć się, czy zaangażowania partnera poza związkiem nie są pozornymi więziami, które jedynie imitują ukojenie czy przynależność. Na przykład, nadmierna praca może być sposobem na unikanie trudnych emocji, a bliska relacja z przyjacielem – rekompensatą za brak intymności w związku. Rozpoznanie tych mechanizmów może pomóc partnerom zrozumieć, dlaczego ich relacja jest zagrożona.

Budowanie bezpiecznego przywiązania: klucz do sukcesu

Praca z konkurencyjnym przywiązaniem wymaga czasu i zaangażowania, ale może prowadzić do znaczącej poprawy w relacji. Partnerzy, którzy uczą się otwarcie komunikować swoje potrzeby i wspierać się nawzajem, mogą odbudować poczucie bezpieczeństwa i bliskości. Kluczowe jest, aby terapeuta był przewodnikiem w tym procesie, pomagając parze zrozumieć ich emocje, wzorce interakcji i sposoby na budowanie trwałej więzi.

Podsumowanie

Konkurencyjne przywiązanie to wyzwanie, z którym boryka się wiele par. Jego obecność może prowadzić do poczucia niepewności, frustracji i oddalenia emocjonalnego. Jednak dzięki odpowiednim interwencjom terapeutycznym możliwe jest nie tylko zrozumienie tego zjawiska, ale także odbudowa poczucia bezpieczeństwa i satysfakcji w relacji. Praca nad konkurencyjnym przywiązaniem wymaga empatii, cierpliwości i zaangażowania – zarówno ze strony terapeuty, jak i partnerów. Efektem może być głębsza, bardziej autentyczna i trwa

Bibliografia:

Bugatti, A., & Woolley, S. R. (2024). Competing Attachment in Romantic Relationships. Journal of Couple & Relationship Therapy, 23(3), 194–212.

Pytania do refleksji nad własną praktyką psychoterapeutyczną:

Jakie sygnały konkurencyjnego przywiązania zauważam u par, z którymi pracuję?
W jaki sposób pomagam partnerom rozpoznać ich niezaspokojone potrzeby emocjonalne?
Czy stosuję skuteczne techniki wspierające budowanie bezpiecznej więzi między partnerami?
Jak mogę lepiej identyfikować i adresować destrukcyjne wzorce interakcji w relacjach?
Jak dbam o tworzenie przestrzeni na otwartą i empatyczną komunikację podczas sesji terapeutycznych?

Chcesz pogłębić swoją wiedzę na temat skutecznych technik w terapii par?
Polecamy książkę 99 interwencji w terapii par, która dostarcza praktycznych narzędzi i strategii wspierających proces terapeutyczny. Niezależnie od tego, czy jesteś doświadczoną terapeutką, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z terapią par, ta książka pomoże Ci lepiej pracować z parami.
Sprawdź, jak możesz wzbogacić swoją praktykę i zainwestować w rozwój zawodowy!